WKS Śląsk Wrocław rocznik 2001 - strona nieoficjalna

Taktyka - w piłce nożnej jak i w innych sportach jest zbiorem zasad i reguł, dzięki którym możliwe jest osiągnięcie celu, jakim jest wygranie meczu. Taktyka określa sposób zachowania całego zespołu oraz poszczególnych zawodników na boisku w konkretnych sytuacjach. Stosowanie przez trenerów różnych formacji na boisku wymaga wprowadzenia odpowiednich ustawień taktycznych dla każdego zawodnika. Założenia taktyczne są w dużej mierze zależne od zastosowanej formacji na boisku.

Formacja w piłce nożnej jest sposobem rozmieszczenia zawodników na boisku, podzielonych na 3 podstawowe grupy: obrona, pomoc oraz atak. Dzięki zastosowaniu odpowiedniej formacji, zespół w zależności od rywala z jakim rozgrywa spotkanie, może utworzyć formacje nastawione na atak (ofensywne), bądź też ze wzmocnioną linią obrony (defensywne). Formacje ustalane są przez trenerów zespołów.

Przedstawiamy najpopularniejsze formacje piłkarskie wraz z ich podstawowymi założeniami taktycznymi, dzięki którym łatwiej można zrozumieć sposoby gry współczesnych zespołów.

Formacja 4-3-3 została po raz pierwszy użyta w 1962 na Mistrzostwach Świata przez brazylijską reprezentację narodową. Dodatkowy gracz w środku pola wzmacniał obronę i pozwalał na przeprowadzenie bardziej zaskakujących zagrań przez linię pomocy. Trzech pomocników zwykle gra blisko siebie, by wspierać obronę. Napastnicy grają w dużych odległościach od siebie w celu stwarzania zagrożenia
z każdej strony bramki przeciwnika. Napastnicy w razie potrzeby mają za zadanie cofnąć się do pomocy, by wesprzeć działania obronne.
4-3-3 jest szeroko odbierana jako formacja kładąca nacisk na defensywę

Tego ustawienie z wielkimi sukcesami używa José Mourinho kierując Chelsea Londyn. Wielu krytyków uważa jednak, ze drużyna taka jak Chelsea powinna stawiać na atak i zmienić formację na bardziej ofensywną.

4-4-2

Obecnie najbardziej popularna formacja. Wymaga ona ciężkiej pracy od pomocników, którzy muszą wspierać zarówno obronę, jak i atak. Jeden ze środkowych pomocników ma za zadanie włączać się do akcji ofensywnych, tak często jak to możliwe, natomiast rola drugiego ogranicza się do zabezpieczania środka pola gry. Boczni pomocnicy również muszą ciężko pracować – atakować skrzydłami, a w obronie zabezpieczać bocznych obrońców. Gdy drużyna atakuje boczni obrońcy muszą wesprzeć linię pomocy.

4-4-2 diament (nazywana też 4-3-1-2)
Zmodyfikowana taktyka 4-4-2. W środku pomocy tuż za napastnikami znajduje się ofensywny pomocnik, który ma bardzo ograniczone zadania defensywne, jego zadaniem jest wpierać linię napadu poprzez dynamiczne wejścia ze środka pola. Drugi środkowy pomocnik ogranicza się do destrukcji. Boczni pomocnicy dążą do maksymalnego zagęszczenia środka boiska, więc ich akcje skrzydłami są mocno ograniczone.

4-4-1-1
W taktyce tej mamy dwóch napastników, ale nie grają oni w linii. Jeden z napastników jest cofnięty za plecy drugiego. Wysunięty napastnik jest najczęściej wysokim, dobrze zbudowanym piłkarzem walczącym o górne piłki z obrońcami. Cofnięty napastnik jest zwykle bardzo dobrze wyszkolony technicznie i cechuje się wysoką kreatywnością. Cofnięty napastnik często jest rozgrywającym. Środkowi pomocnicy mają się włączać w akcje ofensywne tak często jak tylko jest to możliwe. Boczni pomocnicy atakują skrzydłami, a na ich miejsce wchodzą boczni obrońcy.

5-3-2
W tej formacji występuje trzech środkowych obrońców. Gra drużyny w dużej mierze zależy od bocznych obrońców, którzy mają grać jak skrzydłowi pomocnicy. Ich zadaniem jest granie na całej długości boiska, wspierając zarówno atak, jak i obronę.

3-4-3
Używając formacji 3-4-3 wymaga się od pomocników, aby równo dzielili swój czas pomiędzy defensywę i ofensywę. Posiadanie tylko trzech nominalnych obrońców, oznacza, że jeżeli drużyna przeciwna przekroczy linię pomocy, ma dużo większe szanse na strzelenie gola niż przy formacji bardziej defensywnych 4-5-1, czy 4-4-2. Jednakże, trzech napastników tworzy sporą siłę ognia. Jest to taktyka dla drużyn z ofensywnym nastawieniem.

3-5-2
Jest to formacja bardzo podobna do 5-3-2, jednak w tym ustawieniu boczni zawodnicy są mocniej zorientowani na atak. Z tego powodu środkowi pomocnicy muszą często pozostawać w obronie by uchronić swoją drużynę przed kontratakiem. Formacja ta pierwszy raz na poziomie rozgrywek międzynarodowych została użyta przez meksykańskiego trenera Carlosa Salvatora Bilardo podczas Mistrzostw Świata w 1986 r.

4-5-1
Formacja 4-5-1 może być odbierana jako typowo defensywne ustawienie, jednak dwaj boczni pomocnicy grają bardzo ofensywnie, co powoduje, że często w akcje ofensywne włącza się spora liczba zawodników. Tą formację często stosuje się przy jednobramkowym prowadzeniu, w celu utrzymania wyniku. Skoncentrowanie pomocników w środku boiska uniemożliwia przeciwnikowi atak pozycyjny. Samotny napastnik może mieć problemy z obroną rywala, dlatego środkowi pomocnicy muszą go wpierać w akcjach ofensywnych. Defensywny pomocnik bardzo często jest rozgrywającym i decyduje o szybkości gry.

4-2-3-1
Formacja ta jest często używana przez francuskie i hiszpańskie drużyny. Jest to bardzo elastyczna formacja, która z typowo defensywnej może przekształcić się w ofensywą. Zależy od sposobu przydzielenia zadań dla bocznych pomocników i obrońców. Samotny napastnik powinien być wysoki i silny, by móc w stanie przytrzymać piłkę i poczekać na pomocników. Może być również bardzo szybki, co zmusi obronę rywala do znacznego cofnięcia się pod własną bramkę, co powoduje, że ofensywny pomocnik będzie miał więcej miejsca na rozgrywanie piłki.